Deniz Jeofiziği Nedir ?

Deniz Jeofiziği Nedir ?

Bu yazıda deniz jeofiziğinden genel olarak bahsedilecektir. Bazı temel tanımları ve bilgileri bu yazıdan edinebileceksiniz.

Öncelikle deniz jeofiziğinin tarihinden bahsedilmeli.

Deniz jeofiziği ile ilgili ilk araştırma 1766 - 1771 tarihleri arasında Venüs gezegeninin hareketini incelemek için kullanıldı.

İlk derin ölçüler sarkıtılan bir tel yardımıyla yapılıyordu. Fakat bu tek akıntılar nedeniyle bükülüyordu ve günümüzde bunun için çok daha farklı yöntemler kullanılmakta.

1. ve 2. Dünya Savaşı sırasında bir çok devlet bu yöntemler araştırmalar yapmıştır.

Türkiye'de ise deniz jeofiziği 1960'dan sonra kullanılmaya başlandı.

Bu yöntemle ilgili en temel bilinebilecek olgu "batimetre"dir. Batimetre, deniz seviyesine göre su derinliği anlamını taşır.

Deniz araştırmaları nasıl yapılmaktadır ?

• Araştırma yaptığımız jeolojik sorunu belirlemeliyiz.
• Ölçülmesi gereken alan sınırlanmalı.
• Ölçüm hatlarının koordinatları belirlenmeli.
• Deneme atışları yapılmalı.
• Ölçümlerin alınması ve değerlendirilmesi olarak araştırmaların nasıl yapıldığı anlatılabilir.

Deniz Jeofiziği'nde seyir türleri nelerdir ?

Klavuz Seyri: Kıyıya paralel ya da kıyıyı görerek harita ile yapılan seyirlerdir.

Parakete Seyri: Bu seyirde karayı göremeyiz. Geminin belirli bir mevkide giderken rota, sürat ve zamana bağlı seyridir.

Elektronik Seyir: Radar, RDF, hiperbolik seyir cihazları ve GPS ile yapılan seyirlerdir.

Denizde sismik araştırmalarda kimler bulunur ?

Ekip Şefi: Bulunduğumuz yerin enlemini ve boylamını bulmayı kerteriz ile hesaplayabilir.

Navigatör: Gemide sismik cihazların yönünden sorumludur.

Gözlemciler: Kayıt sisteminden sorumludur.

Mekanikler: Hava tabancası ve kompresörün işleyişinden sorumludur.

Kocaeli Depremi Öncesi ve Sonrasın Oluşan Fay Modelleri Nedir ?

Kocaeli Depremi Öncesi ve Sonrasın Oluşan Fay Modelleri Nedir ?

Marmara denizi bölgesi için genel kabul gören diri fay modelleri 1999 Kocaeli depremi öncesi ve sonrası dönemde önemli ölçüde farklılık göstermiştir. Dayandırıldıkları verileri belirtmek suretiyle tarif ederek bu iki modelin başlıca farkları vardır.



Not: Bu verilerin bir kısmı deprem öncesinde, bir kısmı sonrasında toplanmıştır.

Marmara Denizi bölgesi ve Kocaeli bölgesi için 2 farklı model vardı.Çek-ayır ve tek fay modeli vardır.
Tek fay modelini destekleyen veriler aşağıdakiler gibidir:
Depremlerin tek bir doğru boyunca oluşması (Sismisite).
GPS verilerine göre hareketin ancak sınırlı bir alanda gerçekleştiğine dair modellenmesi.(Yani çek-ayır modeli olsa geniş bir alanda oluşur.)
Düzce havzasının çek-ayır modeli ile oluşmadığını kanıtlayan bir çok veri vardır. Dolayıyla Marmara havzasını Düzce havzasının bir parçası devamı olduğunu düşünürsek  Düzce havzası gibi çek-ayır modeliyle oluşmadığını anlarız.



Çek-ayır modelini destekleyen hiç bir veri yoktur ve bu model bir varsayımdır.

Elektromanyetik Yöntem Nedir ?

Elektromanyetik Yöntem Nedir ?

Elektromanyetik yöntemin bir çok kullanım alanları vardır. Jeofizikte oldukça kullanılır ve fazlaca yararlı bir çalışmadır. 

Elektromanyetik yöntem;

• Yer altı suyu aramalarında
• Denizlerde tuzlu su girişimlerinin belirlenmesinde
• Jeoloji ve toprağın harıtalanmasında
• Arkeolojide (Bu yöntem arkeojeofizikte oldukça yaygındır ve çok faydalıdır.)
• Donmuş toprak parçalarının belirlenmesinde
• Yer altındaki çakıl yataklarının belirlenmesinde
• Mağara ve terkedilmiş madenlerin bulunmasında
• Gömülü varil, boru, tank, duvar gibi yapıların bulunmasında kullanılır.

Jeofizikte elektromanyetik (EM) yönteminin avanajları ve dezavantajları nedir ?

Elektromanyetin yöntemin avantajları

• EM indüksiyonu temel alır.
• Yere elektrot çakmak gerekmez.
• Geniş alanlar oldukça seri bir şekilde araştırılır.
• Kayada, kuyu içinde ve havada kullanılabilir.

Elektromanyetik yöntemin dezavantajları

• Araştırma derinliği frekans aralığına bağlıdır.
• Daha fazla sofistike yorumlama kabiliyeti gerekir. Bu da belli bir uzmanlık alanının oluşmasını gerektirir.

Elektromanyetik yöntem jeofizikte yaygın kullanılmaktadır. Görüldüğü gibi yerle ilgili çok önemli parametreleri bize vermektedir. Günümüzde özellikle arkeojeofizikte kullanımı oldukça yarar sağlamıştır. İlerleyen günlerde bununla ilgili bilgileri de blogdan edinebileceksiniz.

Jeofizikte Uzaktan Algılama Yöntemlerinin Yorumlamaya Etkisi Nelerdir ?

Jeofizikte Uzaktan Algılama Yöntemlerinin Yorumlamaya Etkisi Nelerdir ?

Uzaktan algılama yöntemleri yeryüzünden yüksekte yer ile ilgili bilgileri edinmeyi kapsayan yöntemlerdir. Bu bilgiler helikopterlerle, uçaklarla, uydularla ve ya uzaya yerleştirilmiş platformlarla sağlanabilir. Bir çok jeofizik yöntem, uzaktan algılamayla bilgi edinmeye yarayabilir. Fakat bu yazımızda bunların nasıl uygulandığı değil bu yöntemin yararları üzerinde duracağım. 

Hava fotoğrafları ve farklı elektromanyetik dalga boylarında uydudan alınan görüntüler yer altı suyu (YAS) hakkında yararlı bilgiler sağlar.

İnfrared (kızılötesi) görüntüler, yüzey kaya bölgelerindeki denizaltı kaynak boşaltım haritasında çok iyi sonuçlar verir. Kızılötesi görüntüler, yüzey sıcaklıkları arasındaki farkı belirler. Bu da toprak, nem, fay gibi parametrelerin tanımlanmasında yardımcı olur.

Radar görüntüleri yüzey altındaki sığ derinliklerdeki nemle ilgili bilgli sağlar.

Düşük frekanslı elektro manyetik araştırmalar denizsuyu girişimi zonlarını görmemizde epeyce bilgi sağlar.

Günümüzde hala bu yöntemin yaygınlığı yeterince fazla değildir. Fakat ülkemizde MTA teşkilatının uzaktan algılama yöntemiyle ilgili birimi bulunmaktadır.

Türkiye'de yakın zamanda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Berat Albayrak gökyüzünden görüntüleme ile ülkemizin jeofizik yapısının oluşturması için talimat vermiştir. Eğer bu hayata geçerse ülkemizin doğal kaynakları, yer altı zenginliğimiz daha da belirginleşecektir.

Yakın gelecekte bu yöntem, bütün jeofizik çalışmaların önüne geçecek gibi duruyor.

MASW Yöntemi Nedir ?

MASW Yöntemi Nedir ?

Bu yazıda "MASW yöntemi nedir ?", arazide "MASW nasıl alınır ?" ve bunu örnek bir çalışmayla anlatmaya çalışacağım.

MASW yöntemi S dalgasıyla doğrudan ilişkilidir. Bu yöntem çok kanallı yüzey dalgası analizi olarak bilinmektedir. İngilizce olarak açılımı ise "Multichannel Analysis Surface Waves" dir. Bu yöntemle beraber yerle ilgili bazı parametreler elde edilir. Bunlardan bazıları; makaslama modülü, poisson oranı, elartisite modülü, sismik büyütme ve bir çok parametre elde edilir. Aslında asıl amacımız yeraltının S dalgası hızlarının belirlenmesidir. Daha çok şehir içinde yapılan jeofizik çalışmalarda sismik kırılma yönteminin yanında yaygın olarak kullanılmaktadır. S dalgası analizinde şehir gürültüleri oldukça minimum düzeye inmektedir. MASW ile veri elde etmek bu yüzden oldukça kolaydır.

Bu çalışmada DOREMI marka 12 kanallı sismik cihaz kullanılmıştır. Arazi konumu düşünülerek jeofonlar arası uzaklık 2 metre olarak belirlenmiştir.

Fotoğrafta da görüldüğü gibi sismik cihazımızı arazı üzerine yayıyoruz. Yine DOREMI firmasının yazılımını bu yönteme göre hazırlayıp ölçü almaya hazır hale geliyoruz.

Yaklaşık 8 kilogram balyozu yer içinde sarsıntı oluşturmak için vuruyoruz. Vurduğumuz an bilgisayardan değerleri görmemiz çok uzun zaman almıyor. Bu işlem yaklaşık 30 saniye sürmektedir.

Bu işlemden sonra bu şekilde bir ham veri elde etmiş oluyoruz. Sondan 3. jeofonda bir sıkıntı var gibi duruyor. Bu yorumlama aşamasında bizi çok fazla etkilemeyecektir. Veriyi SWAN programıyla yorumlamaktayız.

Programın kullanımı sonraki yazılarda detaylıca anlatılacaktır.  Yukarıda görüldüğü gibi verimiz bir spektrum haline getiriyoruz. Bu aşamada bir balık sırtını anımsatacak şekilde koyu renkli bölgeleri işaretliyoruz.

Çalışmada işaretlediğimiz noktaları eğrimile çakıştırıyoruz. Burada amacımız hata payını en aza indirebilmek. Bu hata payı 0-5 arası kabul edilebilir. Ne kadar düşük olursa bu değer asıl yapıya o kadar yaklaştığımızı anlayabiliriz.

Sonuçları inlediğimizde ilk hızın 150 civarı olduğu görülmektedir. Bu da en önemli parametrelerden biri olan zemin sınıfı hakkında bize fikir vermektedir. Bu alandaki sınıfımız sadece bu bilgiler ışığında D-Z4 olarak değerlendirebilir.

Gördüğünüz gibi MASW yönteminin kullanılması ve değerlendirilmesi oldukça kolay. Bununla beraber yerle ilgili çok fazla bilgiyi elde edebilmektesiniz.

Yazı altından sorularını ve yorumlarınızı yayınlayabilirsiniz.

Sismik Kırılma Örnek Çalışma

Sismik Kırılma Örnek Çalışma

Bu yazımda bir sismik kırılma ölçümüm nasıl değerlendireleceğini temel şekilde anlatacağım.

Çalışmada DOREMİ marka 12 kanallı sismik cihaz kullanılmıştır.

Alınan ters ve düz p dalgası verilerinin öncelik ilk varışları okunmustur. 

Aldığımız ilk varışlar pik dosyası olarak kaydetip. Önce düz sismik dalgamızın pik dosyasını sonrasında ters sismik dalgamızın pik dosyasını açıp bunları programda çakıştırıyoruz.

Bu çalışmada tabalar 2 tane olarak değerlendirildi ve veri üzerinden kırılma noktaları işaretlenip tabakalndırıldı.

Tabakalar bu şekilde modellenmiştir. Aşağıdan yorumlarınızla görüşlerinizi bekliyorum.

Jeofizikte Sıvılaşma

Öncelikle merhaba,

Sizlere bu blogda jeofizik bilgileri yalın ve sade bir şekilde anlatmaya çalışacağım. Temel bilgileri alıp bu bilgileri derinleştirmek sizlerin elinde.

Sıvılaşma

Sıvılaşma, deprem ve ya benzeri yer yüklenmeleri nedeniyle, yerin dayanmasının, sertliğinin ve sıklığının azalmasıdır.

Bir yerde sıvılaşma olabilmesi için:

• Taneli bir yer yapısı bulunmalı
• Bu tanelerde su bulunması
• Boşluklar arasında bağ gevşek olmalı
• Deprem sarsıntısı ya da benzer bir sarsıntı
• Sıvılaşma eşik

Sıvılaşmayı bulabilmek için hangi bilgiler gerekir diye sorarsak:

• -         O bölgedeki en büyük deprem büyüklüğü
• -         Alandaki en büyük yer ivmesi
• -         Deprem kırığına en yakın mesafe
• -         Yer altı suyu (YAS) düzeyi
• -         Suyu tutan yer altı katmanının tipi
• -         Boşluk suyu basıncı
• -         Efektif düşey gerilme
• -         Toplam düşey gerilme

Aşağıda kolayca deneyebileceğiniz bir yöntemle sıvılaşma olayını siz de gözlerinizle görebilirsiniz.